بررسی ساختار و هزینه‌های اجتماعی در صنعت سیمان؛ مورد اقتصاد ایران

مقاله حاضر به بررسی ساختار و عملکرد بازار سیمان در طول دوره 86-1379 می­پردازد. نتایج محاسبه با لحاظ اثر مالکیت نشان می­دهد که در دوره مورد بررسی، نسبت تمرکز چهار بنگاه برتر بین 74 تا 84 درصد، شاخص هرفیندال – هیرشمن بین 2018 تا 2501 واحد و شاخص آنتروپی بین 74/0 تا 83/0 در نوسان بوده­اند. این درحالی است که ارقام شاخص­های مربوطه بدون لحاظ اثر مولفه مالکیت، نتایج فوق را تأیید نمی­کنند. در ادامه بررسی، هزینه­های اجتماعی عملکرد در صنعت سیمان با استفاده از روش کالین- مولر اندازه‌گیری شده است. در انجام این محاسبه، تابع هزینه صنعت سیمان در قالب یک الگوی داده­های تلفیقی (به تفکیک 10 بنگاه و برای دوره 86-1379 ) تخمین زده شده، سپس با محاسبه هزینه نهایی از تابع مذکور به محاسبه انحراف قیمت از هزینه نهایی به تفکیک هر یک از کارخانجات و در نهایت محاسبه هزینه­های رفاهی عملکرد این صنعت پرداخته شده است. نتایج حاصل از محاسبات فوق نشان می­دهد که رفاه از دست رفته ناشی از انحصار در این صنعت (از سوی 10 بنگاه)، 44 درصد ارزش فروش می­باشد. افزون بر این، در برآورد هزینه نهایی و هزینه متوسط در این صنعت، صرفه اقتصادی نسبت به مقیاس مشاهده می­شود.